RUSYA – UKRAYNA SAVAŞI: ASKERİ-STRATEJİK DEĞERLENDİRME
Dr. Can Kasapoğlu, EDAM Savunma Programı Direktörü
Kritik Bulgular
- Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri, Devlet Başkanı Putin’in, Temmuz 2021 tarihli makalesinde vurgulanan jeopolitik düşünceyi, yani Belarus – Ukrayna ve Rusya’yı siyasi birlik içinde gören irredendist siyasayı, askeri vasıtalar ile gerçekleştirmek üzere harekete geçmiştir.
- Rus harekâtı, Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı bölgelerle sınırlı, mahdut hedefli bir hibrit harp faaliyetinin çok ötesindedir. Halihazırda Ukrayna, birçok eksenden taarruz altındadır. Mevcut durum, siyasi hedefi Kiev’de hükümet değişikliği ve Ukrayna’nın kritik bölgelerinin işgali olan, bir genel taarruzun ilk aşamasıdır.
- Havalimanları ve hava üslerinin öncelikli hedef olduğu müşahede edilmektedir. Harekât, ilk aşamalarda, balistik füzeler ve seyir füzeleri ile, çok namlulu roketatar sistemlerinin yüksek yıkıcılığa sahip taarruzuna sahne olmaktadır. Ayrıca, komuta-kontrol merkezleri, önemli Ukrayna birliklerinin karargahları, radar altyapısı ve hava savunma silah sistemleri de sistematik olarak hedef alınmaktadır.
- Açık-kaynaklı istihbarat taraması, Harkov şehir merkezini ablukaya alacak şekilde kontrol noktaları oluşturulduğunu göstermektedir. Harkov, Ukrayna demiryolu altyapısı için kilit konumdadır. Söz konusu yerleşimin çatışmanın daha başında ele geçirilmesi, işgalin derinleştirileceğine ilişkin ciddi bir emaredir.
- İşgalin derinleştirilebileceğine ilişkin bir diğer emare de ayaklanmalara karşı koyma ihtisas birliği olan Rus Milli Muhafızlarının (Rosgvardiya) geniş bir cephede yığınağa dahil edilmiş olmasıdır.
- Taarruzun önemli bir bölümü, Belarus topraklarından icra edilmektedir. Yine, resmi makamlarca reddedilse de Belarus birliklerinin harekata destek verdiklerine ilişkin işaretler mevcuttur.
Rus Taarruzunun Dağılımına İlişkin İlk Bilgiler Kaynak: Telegram
Askeri-Stratejik Değerlendirme
Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri, 23 Şubat’ı 24 Şubat’a bağlayan gece, Ukrayna’ya yönelik taarruza başlamıştır. Daha önceki değerlendirmelerimizde öngördüğümüz üzere, harekât, doğudaki ayrılıkçı bölgeler ile sınırlı kalmamıştır ve geniş Ukrayna sathına, çok cepheli olarak yayılmaktadır. Zira, Rus muharebe kuruluşunun esasını teşkil eden 170 taktik taburun yaklaşık üçte ikisi, Ukrayna’ya mücavir toplanma alanlarında konuşlandırılmış durumda idi. Sonuç olarak, halihazırda, Başkent Kiev dahil olmak üzere, birçok önemli yerleşim yeri ağır baskı altındadır.
Rus Genelkurmayı’nın yüksek ateş gücünü önceleyen bir harekât tasarısını benimsediği müşahede edilmektedir. Bu çerçevede, balistik füzeler ve seyir füzeleri ile çok namlulu roketatar (ÇNRA) sistemlerinin yoğun kullanımı gözlemlenmektedir.
Rus taarruzu yoğun ateş-destek unsurları faaliyeti ile başlamıştır.
Harekatın ilk aşamasında Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’nin, ağırlıklı olarak, Ukrayna kritik milli altyapısına, özellikle havaalanlarına ve hava üslerine yöneldiği izlenmektedir. Başkent Kiev (Boryspil), Harkov (Çuguyev) başta olmak üzere, söz konusu kategorideki birçok hedef ateş altına alımıştır. Havalimanları ve hava üslerine yönelik taarruzun, pistlerin kullanılamaz hale getirilmesi suretiyle, Ukrayna’nın zaten harbe hazırlığı zayıf olan hava gücünün yerde tutulması ve Ukrayna yönetiminin dış dünya ile bağlantısının kısıtlanması olduğu değerlendirilmektedir.
Yüksek ateş gücü kullanılmasının ve ateşin önemli birlikler ile meskûn mahale de kaydırılmasının bir diğer askeri-stratejik hedefi de, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin moral motivasyonunun bozularak mukavemetinin kırılmasıdır. Nitekim, geçtiğimiz günlerde, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri personelinin cep telefonlarına, Rusya’nın ülkeyi işgal edeceğine ve direnmemeleri gerektiğine ilişkin mesajlar gittiğine ilişkin haberler de ortaya çıkmıştır. Söz konusu psikolojik harp faaliyetinde, GSM ağında karıştırma yapabilen, Rus Leer-3 elektronik harp sisteminin kullanıldığı düşünülmektedir.
Harkov yakınlarındaki Çuguyev askeri havalimanının görüntüleri
Uzun süredir yakından izlediğimiz Belgorod’daki yığınağın, Harkov’a yönelik taarruzda belirleyici bir rol oynadığı anlaşılmıştır. Harkov asker-jeostratejik önemi yüksek bir şehirdir, zira, Ukrayna demiryolları için bir ‘hub’ konumundadır. Rus muharip birliklerinin Ukrayna derinliklerine taarruz etmesi halinde, ikmal hatları büyük oranda demiryollarına dayanacaktır. Bu nedenle, belirtilen yerleşimin kontrol altına alınması, Kremlin’in Ukrayna’da tasarladığı duruma ulaşması için kritiktir. Bu bilgi notunun kaleme alındığı sırada, açık-kaynaklı istihbarat verileri, Rus kara birliklerinin Harkov’a yönelik faaliyetlerini derinleştirdiğini ve şehre giden karayolları üzerinde kontrol noktaları oluşturmaya başladıklarını göstermektedir. Belirtilen sektörde muhtemelen Rus 1. Muhafız Tank Ordusu unsurları görev yapmaktadır. Yine Belarus topraklarında taarruzun geliştirilmesi dikkat çekicidir. Açık-kaynaklı veriler, TOS-1A Termobarik ÇNRA dahil olmak üzere, birçok ağır silahın Belarus sektöründe hareket halinde olduğunu göstermektedir.
Harkov yakınlarında Rus kontrol noktaları oluşturulduğuna ilişkin görsel
Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’nin uygulamaya koyduğu yeni seferberlik modeli (BARS) kısa sürede yüksek kuvvet hazırlama kapasitesine sahiptir. Yine, Rus Milli Muhafızlarının yığınağa katılması, işgalin derinleşebileceğine ilişkin bir diğer emaredir. Ayaklanmalara karşı koyma ihtisas birliği olan ve Putin’e çok yakın bir komutan olan General Viktor Zolotov tarafından komuta edilen Rus Milli Muhafızları’nın hangi bölgelerde görev alacağı yakından izlenmelidir.
Yakından izlenmesi gereken bir diğer unsur hava indirme birlikleridir (VDV). Kazakistan müdahalesi ile de gündeme gelen VDV, Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri içinde muharip kapasitesi en yüksek birliktir ve herhangi bir kuvvetin muharebe kuruluşuna dahil değildir. Açık-kaynaklı verilere göre yaklaşık 45,000 personelden müteşekkildir ve personelin %80’inden fazlası profesyonel askerlerden oluşmaktadır.
Güney cephesi de hareketlidir. Kırım’daki yığınağın taarruz durumuna geçtiği anlaşılmaktadır. Bölgede Kafkas 58. Ordusu unsurlarının ve VDV birliklerinin (ağırlıklı olarak 7. Tümen) olduğu bilinmektedir. Bir diğer önemli, aynı zamanda teyide muhtaç gelişme, güneyde Herson bölgesinin kontrolünün Ruslara geçtiğine ve Ukrayna savunmasının çöktüğüne ilişkin haberlerdir. Söz konusu bölge, Kırım Yarımadası’na su verilebilmesi açısından hidro-stratejik önemi yüksek bir sahadır. Eğer doğru ise, Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri, Kırım cephesinden taarruzla, Dinyeper Nehri’ne ulaşmıştır. Öte yandan, belirttiğimiz üzere, söz konusu cephedeki durumun teyit edilmesi gerekmektedir. Daha önce çalışmalarımızda üzerinde durduğumuz bir senaryo olan amfibi harekata ilişkin bazı emareler görülse de henüz teyit edilememiştir. Söz konusu olasılığı yakından izlemeyi sürdürmekteyiz. Öte yandan Rus Karadeniz Donanması aktiftir ve harekatta muharip görev almaktadır.
Özetle, artık harp eşiğinin geçildiğini söylemek mümkündür. Rus savaş makinesi harekete geçmiştir ve Devlet Başkanı Putin ile Sovyet istihbarat-güvenlik elitinin jeopolitik vizyonunu hayata geçirmek üzere taarruz etmektedir. Yaptırım tehdidinin Kremlin’i caydırmadığı anlaşılmaktadır. Halihazırda genel durum, mahdut hedefli bir hibrit harp çerçevesinin ötesindedir. Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri, büyük olasılıkla, Soğuk Savaş sonrasında en büyük çaplı askeri harekâtına girişmiştir.
